Архимандрит Дараҭ (Дбар)

ИҲАҨСЫЗ АШЫҚӘСА АИХШЬААЛАҚӘЕИ

УАҴӘТӘИ ҲԤЕИԤШИ

Апандемиа

Иҳаҩсыз ашықәсазы, ҳәарада, зегь реиҳа ихадаз зҵаараны иҟан апандемиа. Раԥхьаӡа иргыланы исҳәар сҭахуп: рынарцә бзиахааит аҿкы иагаз ҳтәылауаа зегьы! Ари ачымазара иахҟьаны даара ауаа бзиақәа ҳацәцеит, ишақәнагаз рынарцәымҩа рықәҵарагьы ҳалымшеит. Аха Анцәа Ду, Ихьышьаргәыҵа сакәыхшоуп, урҭ рыԥсы ирҭынчп!

Анаҩсан иазгәасҭар сҭахуп, даҽа акык-ҩбак сылаԥш иҵашәаз ҭагылазаашьақәак, ҳазлацәажәо атема иадҳәалоу.

Иумбар залшомызт еиҭа ҳажәлар даараӡа аҭакԥхықәра шрыгыз. Аҿкы аилашыра ҳашҭагылазгьы, нкылашьа рмоуит еиҵыхны имҩаԥыргоз ачарақәеи, аԥсыжрақәеи, аԥсхәрақәеи. Асоциалтә дистанциа ҳәа ззаҳҳәо, уи зынӡа аилагара ҳаҿын. Даҽаганкьахьала, авакцина ҟазҵаз рхыԥхьаӡара даара имаҷын.

Иара схаҭа, саҭамыз схы ҿырԥштәыс иахьаазго, ари ашықәс иалагӡаны ацәгьа-абзиа аҵыхәала сныҟәара нкыланы исыман. Сымнеир ахьамуаз аԥсыжра схы гәаҭаны сдышшылон. Асабрада еснагь исхан. Антисептик смашьына еснагь иҭан. Уи моу ԥшьаҩык иаҳасабала изхаԥхьатәыз аԥсцәа сырхамгылеит, ауа-аҭахыра уадак аҟны еизганы, аԥсы ихныҳәара мҩаԥызымгеит. Исыдҵаалоз ирасҳәон, аԥсы изы иахәҭоу аныҳәарҭа амҵан ишыҟасҵо. Ԥшӡала нас, Анцәа имчала, қьырсиан ҵасла зынарцәымҩа иаҳзықәымҵаз ауаа рнышәынҭрақәа рыҟны ҳнеины иақәнаго аныҳәара мҩаԥаагартә аамҭа ҟалап. Аха аӡәы имацара ихы изыхьчом. Укәша-мықәша иҟоу ауаагьы аԥҟарақәа ирықәныҟәароуп. Аҭакԥхықәра зегьы еицеиҩыршароуп. Ииасыз ашықәс анҵәамҭазы саргьы исдырхьит аҿкы. Анцәа имчала, ари аԥхьа иҟасҵаз авакцина сыхәеит ҳәа сгәы иаанагоит, саргәаҟзаргьы, сыԥсы ацәызгеит.

Иҳаҩсыз ашықәсазы изныкымкуа абас еиԥш иҟаз хәыцрақәак схаҿы иааиуан: анаџьалбеит шаҟаҩы ҳацәҭахада, шаҟаҩы ҳцәыԥсыда ҳҭоурых ҿыц аамҭа мацара иалагӡаны? Шаҟаҩ ҭахазеи, иԥсызеи урҭ рахьтә аҭакԥхықәра амамзаара иахҟьангьы? Апандемиа аамҭа иналагӡаны шаҟаҩы аҿкы иаҳцәагеи ҳахдырра ахьылаҟәыз азы?

Аԥснытәи ауниверситет астудентцәеи Аԥсуаҭҵаара аинститут аспирантцәеи изныкымкәа ирасҳәахьеит ҳҳәынҭқаара уаҵәтәи аԥеиԥш азы ихәарҭа дуны ишыҟало анаукатә знеишьала абасеиԥш иҟоу азҵаарақәа рыҭҵаара. Астатиситка ашьақәыргылара. Избанзар ихьанҭоу азҵаарақәа рҭак анҳау, иудыруеи, уаҵәы, Анцәа иумҳәан, аха даҽа рыцҳарак ҳақәшәар, ҳахдырреи ҳҭакԥхықәреи маҷк иадамхаргьы рыцҵара ҳалшар? Уи алагьы аӡәызаҵәык иакәзаргьы, иԥсҭазаара ҳзыхьчар!

Анаҩс, схырхәаны иҭабуп ҳәа расҳәоит ҩышықәса раахыс зшьапы иқәгыланы аҿкы чымазараҟнытә ҳазхәышәтәуа ауаа! Шәџьабаа ду шәаԥхьаҟа бзиарала ишәԥылааит! Анцәа Ду сиҳәоит, еиҳаны агәамчи алшареи шәиҭарац!

Аҿкы атема хыркәшо, иазгәасҭар сҭахуп даҽакгьы. Ишдыру еиԥш, имаҷӡамызт асоциалтә даҟьақәа рыҟны апандемиа азхамҵара иааҟәымӡакәа иалацәажәоз, авакцина аҟаҵара ишақәнагам атәы зҳәоз ҳтәылауаа. Убарҭ рахьгьы схы нарханы исҳәоит: ижәдыруаз шәаргьы ишшәыду аҭакԥхықәра! Избанзар мхәыцрала ианышәҵо шәажәақәа имаҷҩымкәа ауаа арҟьалеит. Анцәа иумҳәан, аха даҽазназы абс еиԥш иҟоу аҭагылазаашьақәа раан, аԥсуаа ишырҳәо еиԥш, шәажәа раӡаны шәазнеила!

Ари сынҵамҭа иаԥхьо шәахьгьы ааԥхьара ҟасҵар сҭахуп. Ишәаҳауеит, ижәбоит иҳалалаз азҩа аҿыц штамм “Омикрон” ҳәа изышьҭоу ҳашә ишылагылоу. Убри аҟнытә сшәыҳәоит, Қьырса ныҳәеи ашықәс ҿыц жәытәлеи ҿатәлеи рԥылареи мҩаԥыжәга ҭакԥхықәрала! Аиҭанеиааира ҟашәымҵан, ауаа рацәа еизыжәымган. Ҭаацәашәала, ирмаҷны, ԥсуаҵас шәырԥыла иааиуа аныҳәақәа.

Сгәыӷуеит, лассы аамҭа бзиа ҟалап ҳәа. Аха уажәазы даҽазныкгьы иаарԥштәуп ачҳара. Ажәытәуаа ирымҳәахьеи: акыр зычҳаз, акры ибеит! Еиҭа шәрызхәыц абарҭ ажәақәа!

Апсуа бызшәеи Аԥсуареи

Ашықәс аихшьаалақәа аныҟаҳҵо ҳбызшәеи ҳаԥсуареи ртәы мҳәакәа сзавсуам.

Ҳбызшәа аҭагылазаашьа, ҳхы ҳмыжьжьап, есышықәса иеицәамхозар иеиӷьхаӡом. Ари атема иаламцәажәац ԥсуак даанхеит ҳәа сыҟам. Иҟарҵар иахәҭоуи ҳҳәынҭққареи, хаҭала уи азҵаара знапы иану аминистрреи, ма уи аус азы аҭакԥхықәра зхы иадызҵаз ауаажәлартә хеилакқәеи? Ас еиԥш иҟоу азҵаарақәа рҭак зегьы иаадыруеит. Убри аҟнытә даҽаганкьахьала сазнеир сҭахуп ҳазлацәажәо апроблема.

Иҳаҩсыз ашықәс иалагӡаны изныкымкәа, схы авба аҭо, схәыцуан: избан, амҩан исықәшәаз ауаа, ма аус сыцызуа, ма аҭелла исацәажәо уҳәа, аԥсшәа шырдыруа дырны, еснагь атәым бызшәа зҳабжьаз? Аиаша шәасҳәап, абри ахәыцра аҷараҳәа схаҿы ианааилак, иаразнак аԥсуа бызшәахьы сиасуан. Ари ала исҳәар исҭаху, ҳбызшәа аиқәырхаразы апрограммақәеи ахарџьи мацара ракәӡам иаҭаху. Иаарԥштәуп еиҭа ахдырреи аҭакԥхықәреи! Ус анакәха ҳбызшәа аиқәырхара зегьы ҳнапы иануп, зегьы иҳадуп!

Абызшәа адырра, хымԥада, уасхырс иазышьҭоуп Аԥсуарагьы. Аӡәы игәы иалымсааит, аха аԥсышәала имхәыцуа ауаҩы ԥсуаҵас ибзазара нагӡаны изеиҿкааӡом. Аӡәы аҽԥныҳәа исҭар сҭахӡам, аха ари ус шакәу ҳдырбеит иҳаҩсыз ашықәс ацыхәтәантәи амзақәа рзы Аԥсны иҟалаз ауаажәларра-политикатә хҭысқәа. Иаҳҳәап, аԥсуа хацәа, арԥарцәа (зегьы ртәы сҳәом) иахьеизалакгьы, Жәлар реизарагьы налаҵаны, еиҿагыланы аҿҿаҳәа урысшәала еицәҳауа рхы шԥамҩаԥыргоз? Ари ԥхашьароуп! Насгьы ас еиԥш иҟоу ахымҩаԥгашьа макьана иқәыԥшу, иҿыцу ҳҳәынҭқарра ашьақәгылара даара иаԥырхагоуп!

Ҳәара аҭахым, Аԥсуара атәы уаналацәаҩжәо иуҳәаша рацәоуп, аха уажәазы сақәитәышәтәуазар, даҽакы азгәасҭар сҭахуп.

Шаҟа имаҷхо иалагеи асоциалтә даҟьақәа рыҟны ԥсыуала ихәыцны зхы цәырзго ауаа! Зыӡбахә сымоу, анонимцәеи, ирҿашәалак зҳәои, аҳәынҵәа еигәыдызҭәало, зыла ҭибахуа ракәӡам. Урҭ ртәы еилкаауп. Сзыршанхо даҽакоуп: аԥсуа хаҵа иԥҳәыси ихәыҷқәеи дрывагыланы ихы цәыригар ахәҭоума? Ани аби ааҟәымҵӡакәа рыхшара ианрылаҽхәо Аԥсуара иаҵанакуама? Иахьатәи аԥсуа чарақәа рфотосахьақәа анубалак, зынӡа ухы ахьугара узымдыруа уаақәхоит.

Ари зегьы зхысҳәаауа, ас еиԥш иҟоу ахымҩаԥгара есҽны асоциалтә даҟьақәа рыҟны ула ианхгылоу, ибзиаӡаны еилукаауа уалагоит, заҟа иҟәышыз ҳҵасқәеи ҳқьабзқәеи аԥызҵоз ажәытәуаа! Шаҟа иаҳныԥшзеи урҭ риааӡӡара! Даҽакала сеилышәымкаан, аха зыӡбахә сымоу иахьатәи аамҭазы иузныҟәымго архаикатә традициақәа ракәӡам. Аамҭа цацыԥхьаӡа ҳажәлар иаԥырҵоз ууаҩызтәуа, узырԥшӡо аҵасқәеи ақьабзқәеи роуп. Урҭ рықәныҟәара мариоуп, агәаҳәара аныҟала!

Ари сынҵамҭа иаԥхьо шәахь даҽа зныкгьы схы рханы исҳәоит: ишәымкьыԥхьын асоциалтә даҟьақәа рыҟны еихҳәа-еиҵҳәа ишәыргыло, хәарҭас ишәоуааит, аныҳәатә еишәақәа! Иаҭахӡам, еихашәҳааит, шәмазара ду аӡыргара! Иԥхашьароуп мацара азакәӡам. Аиҵашьыцра ахылҵуеит. Иагьҵасым, избанзар иахьа Аԥсны имаҷӡам зҭагылазаашьа уадаҩу, зыбзазашьа хьанҭоу. Урҭгьы шәрызхәыц. Ачаӷьа еицеиҩышәша, аҳамҭақәа еимыжәда, измам шәрыцхраа, ичмазаҩны ишьҭоу жәба! Абри ауп аԥсаԥа, зегьы иаҳԥеиԥшу нарцәытәи аԥсҭазаараҟны ҳаԥсы ҿызхуа! Ицахьоу ааиаанӡа ҳамнеиааит! Агьи зегьы аамҭа аҩ еиԥш иафоит. Абригьы шәхашәмыршҭын!

Уаҵәтәи ҳԥеиԥш

Иҳаҩсыз ашықәс иалагӡаны Аԥсны ахадара рыҟынтә изныкымкәа ирҳәо саҳаит: атуризм арҿиара, аизырҳара ҳажәлар рыԥсҭазааразы ишыбзиахо. Ҳәарада, уи ус ауп. Аха, хаҭала, даараӡа сацәшәоит аԥсуа қыҭақәа иахьрыҵаркуа аԥсшьарҭа ҭыԥқәа рыргылара. Избан?

Иахьазы ҳбызшәа макьана амч аманы иахьыҟоу аԥсуа қыҭақәа рыҟноуп. Уаҟагьы атуризм ашьапы еиҵыхны ианалала, иуҭахы-иуҭахым, уи аинфраструктура амаҵ азызуа еиҳарак атәымуаа ракәхоит. Хыԥхьаӡара рацәала иаауа аԥсшьаҩцәа ртәы сҳәаӡом. Усҟан аԥсшәа ахьхьаҳәа изҳәо ақыҭауаа, ишдыру еиԥш, иаразнак атәым бызшәахь ииасуеит. Хара имгакәа, рхәыҷқәагьы аурыс бызшәада даҽакы рзымдырӡо иаақәхоит.

Ас акәӡами Аԥсны еицырдыруа атуристә центрқәа рҿы аҭагылазаашьа шыҟоу?  Ишԥаҟоу иахьа ҳақалақьқәа рҿы аҭагылазаашьа? Насгьы ишәгәаласыршәоит, асовет мчра ахаан Аԥсны аԥсшьарҭақәа акәыкәбаақәа реиԥш ицәырҵуа ианалага, аԥсуа хацәа, саҭамыз, ианаамҭоу аҭаацәалалара ахырԥара ианалага аамҭа. Нас иарбан демографиатә праблемоу ас иаҳаӡбо! Шәааи, қәнагала ҳрызхәыцып арҭ азҵаарақәа. Аԥара мыжда мацара ирласны иҳарҳауеит ҳәа ҳмыццакып! Ҟәрышь мацарала насыԥ зауыз ауаҩы саргьы дсыздыруам, шәаргьы дшәымбацт!

Адунеи аҟны иахьа имҩаԥысуа апроцессқәа, аглобализациа иадҳәалоу қәнагала рышьклаԥшреи, саҭамыз, схатә ԥышәеи, исыҵарҳәоит: ҳажәлар ԥсыуа жәларык раҳасабла реиқәырхаразы, ҳашьҭахь иааиуа абиԥара уаҵәтәи рԥеиԥш ҳазхәыцны, аԥхьа иҳаргылароуп ҳқыҭақәа рырҿиара! Ҳгьежьыруп ҳацуҭақәа рахь! Ҳабдуцәа рымӡырхақәа ажәырҭ рхаҳхроуп! Ҳрықәаарыхроуп еиуыжьны ишьҭоу Аԥсны ачашә дгьылқәа! Ҳмаашьакәа махәҿала аус ҳуроуп!

Даҽазныкгьы саҭашәымҵан, аха схаҭагьы шьҭа ҩышықәса ҵуеит ас еиԥш иҟоу амҩа сықәлеижьҭеи. Анхуа ақыҭан снапы злаку аус алҵшәақәа ирызку анҵамҭақәа изныкымкуа ижәбахьеит асоциалтә даҟьақәа рыҟны. Иахьысԥырхагахаз ҳәа акгьы сымбеит, егьырҭ сусурақәа рынагӡараҿгьы: Анцәа имаҵгьы зуит, Аԥсуаҭҵаара аинституи Аԥсны аҳәынқарратә университети рыҟны сус ишахәҭазгьы иназыгӡеит, ашәҟәқәагьы срыԥхьеит, исҩызгьы маҷӡам.

Иахьеиԥш исгәалашәоит, ҩышықәса раԥхьа Аԥсуа телехәаԥшраҟны сықәгыларақәа руак аҟны аглобализациа иҳазцәырнагаз апроблемақәа ртәы салацәажәо, апандемиа ашәарҭара ҳашҭагыло атәы анысҳәа, сыгәра згаз маҷхеит. Иҟауҵари, Аԥшьаҩыраҟны ишҳәоу еиԥш: “Аԥааимбар ҳаҭыр иқәуп зехьынџьара, иԥсадгьыли иҩни рҿы ада”. Ари зегьы схысҳәауаа, са сԥааимбарым сагьԥшҩым, аха ҳқыҭақәа рырҿиарада даҽа мҩак аԥсуаа ҳзы ишыҟам, изаҳауа, агәра шәсыргоит!

Сынҵамҭа иаԥхьо шәгәы ԥысҵәазаргьы, шәахь еиҭа схы рханы исҳәоит: ақьыҭақәа рҿы инхо аԥсуа жәлар, шәабацәеи шәабдуцәеи рыхәшҭаарақәа кашәмыжьын! Аиҳабацәа аҿар игыло ԥсыуала анхашьа-анҵашьа дшәырба! Анацәеи абацәеи, шәзы исҳәоит, шәаҟәыҵ, адгьыл иқәаарыхыр зҭахуи, ақыҭаҿы анхара згәы иҭоуи шәыхшара мчыла иреиҳаӡоу аҵараиурҭақәа рҭаҵара! Ақалақьқәа рҿы иҟоу, аԥсшьара мшқәа ирылагӡаны шәшынҭаацәо шәызлыҵыз шәқыҭақәа шәырҭаала! Уа иаанханы иҟоу шәыуа-шәҭахыра шәрывагыланы аус жәуы! Аԥсны ақалақьқәа рыԥшаҳәаҿы ашьшәыра ҳаҵатәаны ҳхы ҳахашшауа акгьы ҳзыӡбаӡом! Еиҭасҳәоит, уаҵәтәи ҳԥеиԥш зегьы ҳнапаҿы иҟоуп!

Ауаҩы иԥсҭазаара игәы анахшәо, аџьабаа анизадым ауп! Аџьа-ԥхӡы ауаҩы дааӡоит!

Иа Анцәа сиҳәоит, иҟалааит лассы аамҭа бзиа! Ҳазҭало ашықәсазы аҿкы ниаӡааны, ҳгәы бзиа ҳаҟоуп ҳәа ҳхы иазаҳҳәартә ҳаиқәиршәааит Зхьышьаргәыца сакәыхшоу! Лахь ҳаимҭааит иҳаҩсыз ашықәс иалагӡаны иакәымкәа иаҳҳәаз, иаҳуыз азы! Хыхь зыӡбахә сҳәаз ҳусқәа наҳагӡартә еиԥш агәамч, агәаҳәара ҳаиҭааит Анцәа Ду!

Ҽаанбзиала шәнеиааит зегьы!

Афон ҿыц – Анаҟәаԥиа,

2021 ш. Қьырсамза (ԥханҷкәын) 29.