КАЛЕНДАРЬ ПРАВОСЛАВНОЙ ЦЕРКВИ АБХАЗИИ
АҦСНЫ ОРҬОДОҚС НЫХА АМЗАР
РОЖДЕСТВО ХРИСТОВО. ҚЬЫРСАНЫҲӘА
25 декабря (7 января). Рождество по плоти Господа и Бога и Спасителя нашего Иисуса Христа (сокр. Рождество Христово).
Қьырсамза (ԥхынҷкәынмза) 25 (ажьырныҳәамза 7, жәытәла). Ҳ-Аҳ Ду, ҳ-Анцәа, ҳ-Ҿыхыҩ Иаса Қьырса Ижьра́ (иркьаҿ. Қьырсаныҳәа).
Праздничный нерабочий день в Республике Абхазия.
В честь этого праздника в абхазском церквоном календаре назван месяц декабрь — Қьырсамза.
С 25 декабря (7 января) до 5 января (18 января) пост в среду и пятницу отменяется.
Қьырсамза 25 (ажьырныҳәамза 7, жәытәла) инаркны ажьырныҳәамза 5-нӡа (ажьырныҳәамза 18-нӡа, жәытәла) ахашеи ахәашеи ҳачгаӡом (ҳхаш-хәашӡом).
Отдание праздника — 31 декабря (13 января).
Аныҳәа ахырқәшара — Қьырсамза 31 (ажьырныҳәамза 13, жәытәла).
Литургия св. Иоанна Златоуста. Ац. Иуана Ахьҿы́ Илитургьи́а.
Утреня: Евангелие от Матфея, 2 зачало (1:18–25).
Шьыжьныҳәара: Ма́ҭа иҟынтә Агәырӷьаҿҳәа́ша, 2-тәи ацыԥҵәа́ха (1:18–25).
Литургия: Галатам, 209 зачало (4:4–7). Евангелие от Матфея, 3 зачало (2:1–12).
Алитургьи́а: Галаҭаа рахь, 209-тәи ацыԥҵәа́ха (4:4–7). Маҭа иҟынтә Агәырӷьаҿҳәа́ша, 3-тәи ацыԥҵәа́ха (2:1–12).
Отпуст: «В пещере родившийся и в яслях возлегший нашего ради спасения, Христос, истинный Бог наш…».
Аушьҭра: «Ҳҿыхразы аҳаԥаҿы иизи аҽыхәча́р аҿы ишьҭаҵази Қьырса ҳ-Анцәацәҟьа…».
Шьыжьныҳәараан.
Ма́ҭа иҟынтә Агәырӷьаҿҳәа́ша (Аеванге́лион) цқьа аԥхьара:
18 Иаса Қьырса иира ҟалеит абас: Иан Мариа Иасы́ф данизҳәаха, рҽеидыркылаанӡа Аԥсы Цқьа ила лцәа лтәымкәа дшыҟаз ааԥшит. 19 Лхаҵа Иасы́ф, уаҩ иашан, ари дызлаҟаз мырзакәа доуишьҭырц иақәикит. 20 Аха абас хәыцны ианимаз аамҭазы, ԥхыӡла диҭаауеит ҳ-Аҳ Ду Имаалықь, иагьиеиҳәоит: Иасы́ф, Дауҭ иԥа! Уԥҳәыс Мариа лыдкылара уацәымшәан, избан акәзар иныҟәылго ахшара Аԥсы Цқьа ила ауп лцәа дшалашәаз. 21 Дылхылҵуеит Аԥа, хьӡысгьы иуҭоит Иаса; Уи ижәлар ируз аиакәы́м рхихуеит. 22 Абри зегьы ҟалеит ҳ-Аҳ Ду иҟынтә аԥааимбар ила иҳәаз наӡахаразы: 23 «Абар аҭыԥҳа ахшара лцәа далашәеит, дагьлыхшоит Аԥа, иагьихьӡыртәуеит Еммануи́л, иаанагоит — Анцәа дҳацҟоуп». 24 Иасы́ф ацәа даналҵ, ҳ-Аҳ Ду Имаалықь ишиеиҳәаз иҟаиҵеит: иԥҳәысгьы дидикылт, 25 иҽылзааигәеимтәит Лԥа, аԥхьахша, длоуаанӡагьы[1], хьӡысгьы ииҭеит Иаса.
2-тәи ацыԥҵәа́ха (1:18–25)
На утрени.
От Матфея святого Евангелия чтение:
18 Вот как родился Иисус Христос. Его мать Мария была обручена с Иосифом, но, прежде чем они вступили в брак, обнаружилось, что Мария ждет ребенка от Духа Святого. 19 Иосиф, ее нареченный, как человек праведный, решил разорвать помолвку, но тайно, чтобы не выставлять ее на позор. 20 Когда же он это задумал, явился ему во сне ангел от Господа. «Иосиф, сын Давида, не бойся взять Марию в жены, — сказал он. — Ребенок, которого она носит, зачат от Духа Святого. 21 Она родит сына, и ты назовешь Его Иисусом, потому что Он спасет Свой народ от грехов». 22 Все это произошло, чтобы исполнилось то, что сказал Господь через пророка: 23 «И вот дева зачнет и родит сына, Его назовут Эммануил», что значит «С нами Бог». 24 Иосиф, пробудившись ото сна, поступил так, как велел ему ангел Господень: взял Марию как жену к себе в дом. 25 Но он не прикасался к ней до тех пор, пока она не родила Сына[2]. Он назвал Его Иисусом.
2 зачало (1:18–25)
Алитургиаҿы.
Ацқьа цҳаражәҳәаҩ Па́улос Гала́ҭаа ирзишьҭыз ацҳамҭа аԥхьара:
Аишьцәа, 4 иҳәаз аамҭа наӡа анааи, Анцәа Иԥа даҳзааишьҭит, аԥҳәыс илыхшаз, Аԥҟара[3] иацныҟәаз, — 5 Аԥҟара иамҟәыҵакны иамаз рҿыхразы, [Анцәа] иԥацәас ҳҟаларазы. 6 Иԥацәа шәакәны шәаныҟала — Анцәа шәгәы-шәыԥсы Иԥа Идоуҳала ирҭәит, «Абба́, Саб!» ҳәа абас зыбжьы го Адоуҳала. 7 Ус анакәха, шьҭа тәыс иҟоу уакәым — ԥас иҟоу уоуп; ԥас уаныҟала, Қьырса ила Анцәа иҭынха уоуп.
209-тәи ацыԥҵәа́ха (4:4–7)
На Литургии.
К Галатам послания святого апостола Павла чтение:
Братья, 4 когда исполнилось назначенное время, Бог послал Своего Сына, рожденного женщиной и подвластного Закону, 5 чтобы выкупить на свободу подвластных Закону и усыновить нас. 6 И в подтверждение того, что вы — сыны, Бог послал в наши сердца Духа Своего Сына, Духа, взывающего: «Абба́! Отец!» 7 Значит, ты больше не раб, ты — сын. А если сын, то и наследник, им тебя сделал Бог.
209 зачало (4:4–7)
Алитургиаҿы.
Ма́ҭа иҟынтә Агәырӷьаҿҳәа́ша (Аеванге́лион) цқьа аԥхьара:
1 Аҳ Иро́д ихаан Иуде́атә Биҭлее́м аҿы Иаса дани, мрагыларахьтәи адырҩцәа Иерусалим иаҭааит, абасгьы рҳәоит: 2 Дабаҟоу ииз иуде́аа раҳ? Ҳарҭ мрагыларахь уи иеҵәахә шкыдлаз ҳбеит, ҳааит Иара ҳиеихырхәаразы. 3 Аҳ Иро́д ари аниаҳа, деиланарӡыӡеит, иара еиԥш Иерусалим зегьы. 4 Аԥшьаҩыхадацәеи жәлар рышәҟәдырҩцәа зегьи ааизиган дразҵааит: иабыкәу Қьырса дираны дахьыҟоу? 5 Урҭ иарҳәоит: Иуде́атә Биҭлее́м аҿы ауп, избанзар аԥааимбар ила абас еиԥш ануп: 6 «Уара, Иу́да идгьыл, Биҭлее́мгьы, иарбанзаалакь акала Иу́да иқалақь хадақәа уреиҵам: духылҵуеит Аԥыза, Сыжәлар Израилаа́ зыхьчаша». 7 Усҟан Иро́д маӡала адырҩцәа даарыԥхьан, урҭ рахьтә аеҵәа анцәырҵыз аамҭа нҭкааны еилкааны, 8 Биҭлее́мҟа идәықәиҵоит, абас аиԥш раҳәаны: шәца, Асаби ихабар инҭкааны еилышәкаа, данышәыԥшаалакгьы, исзаашәыцҳа, саргьы снеины Иара сиеихырхәаразы. 9 Урҭ аҳ ииҳәаз иазыӡырҩын, рҿынархеит. Ус, абар, мрагыларахь ирбаз аеҵәа рҿаԥхьа иаацәырҵын, ишнеиуаз, Асаби дахьыҟаз аҭыԥ аҽахакны иаангылт. 10 Аеҵәа анырба, агәырӷьара ду иамҽханакит. 11 Аҩны ианыҩнала, ирбеит Асабии Иан Мариеи, рыҽнкажьны Иара иеихырхәеит; нас, рхьаԥшьақәа́ аартны аҳамҭа изнаргоит: ахьы, арафы, асми́рна. 12 Ирбаз аԥхыӡ ала Иро́д иахь ишыхынҳәтәымыз анырзаат, даҽа мҩакала ртәылахь ицеит.
3-тәи ацыԥҵәа́ха (2:1–12)
На Литургии.
От Матфея святого Евангелия чтение:
1 И вот после того как в иудейском городе Вифлее́ме, при царе Ироде, родился Иисус, в Иерусалим явились с востока звездочеты. 2 «Где новорожденный царь иудеев? — спрашивали они. — Мы видели, как взошла Его звезда, и пришли воздать Ему почести». 3 Царь Ирод, услышав об этом, пришел в смятение, а с ним и весь Иерусалим. 4 Собрав всех старших священников и учителей Закона, он спросил у них, где надлежит родиться Помазаннику. 5 «В иудейском городе Вифлееме, — ответили они. — Потому что так написано пророком: 6 “И ты, Вифлеем, земля Иуды, не самый малый средь главных городов Иуды: из тебя произойдет вождь, пастырь народа Моего Израиля”». 7 Тогда Ирод, тайно призвав к себе звездочетов, выведал у них точное время появления звезды 8 и направил их в Вифлеем, сказав им: «Ступайте и все в точности разузнайте о Ребенке. А когда найдете Его, дайте мне знать, я тоже приду воздать Ему почести». 9 Выслушав царя, они отправились в путь. И вдруг звезда, восход которой они видели, стала двигаться перед ними, пока не остановилась над тем местом, где был Ребенок. 10 Когда они увидели звезду, они очень сильно обрадовались. 11 Войдя в дом, они увидели Ребенка и Марию, Его мать, и, встав на колени, склонились перед Ним ниц, а потом, достав ларцы с сокровищами, преподнесли Ему в дар золото, ладан и смирну. 12 Получив во сне повеление не возвращаться к Ироду, они отправились в свои края другой дорогой.
3 зачало (2:1–12)
Қьырса Иира аушьҭыгатә ҭраԥа́р, 4-тәи абжьы
Уира, Қьырса ҳ-Анцәа, /
аԥсабара дырра лашараны иазкаԥхеит, /
избанзар уи ала аиаҵәақәа рымаҵ зуаз /
аиаҵәа аҟынтә идырҵан, /
Уара, аиашара Амра, уеихырхәареи, /
Уара, хыхьынтәи иаҳхалашо Амра, удырреи. /
Ҳ-Аҳ Ду, иумаз ахьӡ-аԥша!
Тропарь Рождества Христова, глас 4
Рождество Твое, Христе Боже наш, / озарило мир светом знания, / ибо чрез него звездам служащие / звездою были научаемы / Тебе поклоняться, Солнцу правды, / и знать Тебя, с высоты Восходящее Светило. / Господи, слава Тебе!
Қьырса Иира ақада́қь, 3-тәи абжьы.
Ацқьа Роман Ашәаҳәаҩ иаԥҵамҭа
Аҭыԥҳа́ иахьа Хыхьиҟоу дылхылҵуеит, /
адгьылгьы Зымԥан уззымнеиуа аҳаԥы инаҭоит. /
Амаалықьцәа ахьчацәа нарыдкыланы убзарӡы́ рҳәоит, /
адырҩцәа аиаҵәа иацны ицоит, /
избанзар ҳзы диит Аԥшқа — аха́ан Нцәа.
Кондак Рождества Христова, глас 3
Св. Романа Сладкопевца.
Дева в сей день Сверхсущественного рождает, / и земля пещеру Неприступному приносит; / Ангелы с пастухами славословят, / волхвы же за звездою путешествуют, / ибо ради нас родилось / Дитя младое, предвечный Бог!
1-тәи Акано́н. Ацқьа Кәазма́ иаԥҵамҭа. 1-тәи абжьы.1-тәи ашәа
Аирмо́с: Қьырса диуеит — ихьӡ ҳарашәк! /
Қьырса жәҩанынтә дылбаауеит — шәиԥыла! /
Қьырса адгьыл даҭаауеит — шәҿыха! /
Адгьыл, ушынеибаку уизышәаҳәа ҳ-Аҳ Ду, /
ауаагьы, гәырӷьарыла ашәа изышәҳәа, /
избанзар ахьӡ-аԥша игеит Иара!
Канон 1. Св. Космы Маиумского. Глас 1. Песнь 1.
Ирмос: Христос рождается — славьте! / Христос с небес — встречайте! / Христос на земле — воспряньте! / Пой Господу, вся земля / и с веселием воспойте, люди, / ибо Он прославился!
Қьырса Иира амшныҳәа иазку адныҳәалара
Ҳаҭыр зқәу аҩызцәа! Аԥсны иқәынхо орҭодоқс қьырсианцәа зегьы уаха Қьырса Иира амшныҳәа, Ижьра́ (абри акәхап, сгәаанагарала, изыдҳәалоу Ажьырныҳәагьы), мамзаргьы зеижәтәи ашәышықәсазы ҳауаажәлар ишырҳәоз еиҧш — Қьырсаныҳәа, ҳаԥылоит. Ари аныҳәа, ҳәарада, аӡбахә змаҳац уаҩы дыҟам. Уи аҭоурых акырӡа инарҭбааны иахцәажәахьоу рацәаҩуп. Убриа аҟнытә даҽакы ацҵаны аҳәара уадаҩуп. Аха иагьа ус иҟазаргьы, исҭахуп, акык-ҩбак схәыцрақәа зҿлымҳара рышәҭарц.
Ишдыру еиԥш, ҳ-Аҳ Ду Иаса Қьырса ихаҿсахьа есқьынгьы аинтерес ду аман. Еицырдыруа Британиатәи аенциклопедиаҟны Иара изкуп 20 000 жәа. Уи егьырҭ ауаа дуқәа — Аристоте́лис, Цициро́н, Пла́тон, Але́қсандрос Македониатәи уҳәа реиҧш иҟаз ирызку аасҭа акыр иеиҳауп. Избан абас еиԥш иҟоу аинтерес замоу Иаса Қьырса ихаҿра?
Қьырса ныҳәа аҭоурых аҟынтә иаҳдыруеит, Иаса Анан Мариа лцәа далашәеит Аԥсы Цқьа ила. Иаҳдыруеит, Иара Нцәак иаҳасабала дшыҟаз Ижьра́ ҟалаанӡагьы. Аиашазы, ганкьахьала, уи Дуаҩыҵәҟьаны диит: дсабиин, ахәыҷра дҭысит, изҳаит. Даҽаганкахьала, уи иҵабыргны, Дынцәаҵәҟьан. Ус анакәха, Иаса Қьырса ихаҿраҟны диит ҿырҧшышьа змам, акырӡа иҳаракны игылоу ауаҩы, зхаҿраҟны Анцәа иԥсабарагьы ауаҩытәҩса иԥсабарагьы еиҟәыгашьеи еилаҵәашьеи рымамкәа еидызкылаз.
Даҽа хшыҩҵакыкгьы. Қьырса Иира ахҭыс ала иумбар залшом, ақьырсианраҟны Анцәа Ду, зегьы зшаз, ауаҩы шаҟа дизааигоу. Шаҟа ауаҩы диҭаху Уи, ҳара иныҟәаҳго ацәеижь Ихы ианаҭәеишьа. Ауаҩы ицәеижь Анцәа изидикылаз акьанџьа аҳасабала Ихы иаирхәарц азы акәӡам. Иеиҭасҳәоит, Уи дуаҩыцқьаны ауп дышиз.
Анцәа Ду абасҟак данаҳзылбаа, абас, ҳара, есқьынгьы иакәы́м зуа бзиа ҳаниба, иахәҭаӡами нас ҳаргьы маҷӡак акәзаргьы ажәҩан ахь ҳхы ҳархар, шьаҿа хәыҷык Иахь иҟаҳҵар?
Қьырсаныҳәа ауха имҩаԥаҳго Анцәа иҳәараҟны изныкымкәа ашәаны иаҳҳәоит абасеиԥш иҟоу ажәақәа злоу аҭра́ԥар: Уира, Қьырса ҳ-Анцәа, аԥсабара дырра лашараны иазкаԥхеит, избанзар уи ала аиаҵәақәа рымаҵ зуаз аиаҵәа аҟынтә идырҵан, Уара, аиашара Амра, уеихырхәареи, Уара, хыхьынтәи иаҳхалашо Амра, удырреи. Ҳ-Аҳ Ду, иумаз ахьӡ-аԥша!
Сгәы иаанагоит, абри ашәаҟны иазгәаҭоу «адырра лашара» иахьа Аԥсны иқәынхо ақьырсианцәа акырӡа иҳагны иҟоуп ҳәа. Ҳәарада, уи иахьа мацара акәӡам ианҳацәмаҷхазгьы.
Ааскьа сеиҭарыԥхьеит шәышықәса раԥхьа иҭыҵуаз аԥсуа газеҭ «Аԥсны» аномерқәа маҷымкәа. Иагьгәасҭеит, убасҟангьы ҿыц Аԥсны аҳәынҭқарра ашьақәгылара анцоз, аԥсуаа ҳкультура аҿыхара ианаҿыз, уи аус знапы алакыз ауаа — Дырмит Гәлиа, Самсон Ҷанба, Платон Шьаҟрыл уҳәа, урҭ ирывагылазгьы — Дырмит Маан, Елизбар Ачба реиԥш иҟаз усҟантәи аԥсуа қьырсиан ԥшьаҩцәа, зегьы еицҿакны иазгәарҭон: ақьырсиан дырра лашара аԥсыҽра иахҟьаны, ҳажәлар рыԥсҭазаараҟны ҵакы змам, иԥырхагаз, ауаҩы дыхзырҵәоз ақьабзқәеи аҵасқәеи ишрызҳаз. Убасшәоуп, саргьы излазбо ала, иахьагьы аҭагылазаашьа шыҟоу.
Иҵабыргу ҳ-Аҳ Ду, ҳ-Анцәа Ду, Иаса Қьырса сиҳәоит, хыхь сызлацәажәоз ашәаҟны зыӡбахә ҳәоу аиаҵәақәа рдырҩцәа Аџьамтәылаҟнытә иааны, ииз аԥшқа Қьырса иеихырхәаз, ҿыц игылаз аиаҵәа ишымҩақәнаҵаз еиԥш, ҳажәларгьы иахьатәи аныҳәа еиҭа адинтә хдырра еизырҳагатә мҩаны иаҳзыҟаиҵарц! Ҽаанбзиала шәнеиааит зегьы!
Архимандрит Дорофей (Дбар),
Рождество 2022 г.
[1] «Иҽылзааигәеимтәит лԥа, аԥхьахша, длоуаанӡагьы» — ари иаанагаӡом Иаса Қьырса иира ашьҭахь Иасыфи Мариеи хаҵеи-ԥҳәыси реизыҟазаашьа рыбжьан ҳәа. Мап. Мариа Анцәа Иԥа лцәа далашәаанӡагьы, данлыхша ашьҭахьгьы дшыцқьаз дыҟан. Ҵакыла иеиҭоугозар, ҳзыхцәажәо аҳәоу абас иеиҿартәазароуп: «Иҽылзааигәеимтәит, ус, аҵыхәтәан, лԥа, аԥхьахша, длоуит, хьӡысгьы ииҭеит Иаса».
[2] «Но он не прикасался к ней до тех пор, пока она не родила Сына» — данная фраза не значит, будто после рождения Христа Иосиф «познал» Марию и стал жить с ней как с женой. Мария и до, и после рождения Богомладенца, оставалось девою. По смыслу фраза переводиться так: «И не знал ее, как наконец она родила сына своего первенца».
[3] Аԥҟара — аԥааимбар Мы́са ила Анцәа аиудеажәлар ириҭаз аԥҟарақәа зегьы реидкыла аанагоит. Урҭ арбоуп Аԥшьаҩыра Ажәытә Аҳәахьа аҟны, аԥхьатәи хә-шәҟәык рыҟны.
Комментарии